Tijl Uilenspiegel

Archief Tijl Uilenspiegel.

Naar aanleiding van een grote schenking van meer dan 60 curiosa beeldjes rond het onderwerp van Tijl en Nele hebben wij getracht een beperkt overzicht te geven van de plaats die Tijl en Nele innemen in ons archief.

In de Europese literatuur zijn er zeer weinig voorbeelden van werken die in nagenoeg alle talen zijn uitgebracht.

Een deel van de werken van Tijl Uilenspiegel in zijn verschillende talen uitgegeven. (Archief Jan de Beule) 

De figuur van Tijl Uilenspiegel is er hier toch één van. Door de eeuwen heen heeft de figuur van Tijl Uilenspiegel vrijwel iedereen geïnspireerd, beïnvloed en sprak jong en oud echt tot de verbeelding. Er is niemand die de figuur van Uilenspiegel niet kent of gekend heeft. Hij was doortrapt, grappig, listig e charmant, een boosaardige deugniet die iedereen beetnam van elke rang of stand maar vaak ook zeker in Vlaanderen een Nationale Volksheld. Alhoewel men met zekerheid weet dat het volksboek van Uilenspiegel is ontstaan in het Duitse taalgebied, ging de verspreiding echter uit van in de Nederlanden en meer bepaald vanuit Antwerpen. Zeer kort na de originele Duitse publicatie verscheen ervan een Nederlandstalige vertaling, alsook een Frans en Engelstalige die allemaal werden uitgegeven en gedrukt in Antwerpen. 

In Duitsland was Tijl Uilenspiegel meer een grappende nar vol fratsen en grillen en zo wordt hij tot op de dag van vandaag daar ook nog steeds voorgesteld. Op verschillende plaatsen in Duitsland vindt men kleine en grotere verwijzingen en standbeelden van de nar Tijl Uilenspiegel waarvan het bekendste staat in Tijl Uilenspiegels 'geboortestad' Mölln. 

Voor de geheel geschiedenis over het verhaal van het ontstaan van de figuur van Tijl Uilenspiegel ka ik het boek aanbevelen uit 1987: Uilenspiegel met voorwoord van Loek Geeraerdts (ISBN 90-70959-11-9) In de Nederlanden en Vlaanderen evolueerde de Tijl Uilenspiegel figuur enigszins anders en groeide hij uit tot een Nationale volksheld en daar zullen de vele bezettingen die onze streken hebben gekend natuurlijk niet vreemd aan zijn. Zo werd Tijl Uilenspiegel hier dus inderdaad een held van alle werk.

Verschillende politieke strekkingen 'claimden' de figuur van Tijl Uilenspiegel voor de verklaring en verdediging van hun strijd.

Bij ons kennen we natuurlijk best het werk 'De legende van Tijl Uilenspiegel in Vlaanderen en elders' geschreven door Charles De Coster in 1867. De Coster werd geboren in München (Duitsland) op 20 augustus 1927 en overleed te Elsen op 7 mei 1879 op 52 jarige leeftijd. Hij schreef het boek in het Frans en verscheen ook in zeer vele talen. 

We publiceren hierna een overzicht wat er zich zoal in ons archief bevindt aan boeken, glasramen, tekeningen schilderijen en andere curiosa in verband met Tijl en Nele. We willen toch nog even benadrukken dat alle getoonde stukken en gepubliceerde foto's altijd uit eigen archief komen en uiteraard is dit geen compleet overzicht en kunnen we jullie enkel tonen wat we tot beschikking hebben. In ons archief hebben we 106 boeken over het onderwerp Tijl Uilenspiegel.

Dit schilderij dook vier jaar geleden op tijdens een rommelmarkt in de Oost-Vlaamse gemeente Hamme waar ik het dan heb kunnen kopen. Het schilderij ontstond in gevangenschap. De kunstenaar Flor De Raet die wegens collaboratie was veroordeeld en opgesloten zat in het kamp van Beverlo tekende daar het boekje 'het leven van Tijl Uilenspiegel' dat als bijlage verscheen in het gevangeniskrantje 'Opbouw'.

Opbouw was een gevangeniskrantje van en voor gedetineerden dat op geregeld tijdstip verscheen in het gevangeniskamp van Beverlo. In 1950 verscheen dit ook als kalender uitgegeven door de drukkerij Clauwaert.

Toen Flor De Raet uit gevangenschap kwam heeft hij dan het bewuste schilderij op doek gezet. We kennen Flor De Raet ook als de schilder van de gekende Kruisweg van Christus die hij opdroeg aan dokter August Borms.  

Verder beschikken wij ook nog een glasraam van de Hamse kunstenaar Mon Thomas die zijn glasramenstiel geleerd heeft als leerling van Frans Van Immerseel. 

Een greep uit ons archief van Tijl en nele